نقش عوامل فرهنگی – اجتماعی در شکل‌گیری دستور زبان فارسی

ايفان الفيلي

doi:10.31973/aj.v2i146.4042

نقش عوامل فرهنگی – اجتماعی در شکل‌گیری دستور زبان فارسی

المؤلفون

ايفان كريم شناوه الفيلي جامعة بغداد، كلية اللغات، قسم اللغة الفارسية وآدابها

DOI:

https://doi.org/10.31973/aj.v2i146.4042

الكلمات المفتاحية:

زبان، دستور، زبان فارسی، تحولات زبانی، تحولات دستوری

الملخص

یکی از ویژگی‌های زبان پویا بودن و تغییر و تحول گام‌به‌گام آن با تحولات اجتماعی است. هرقدر سرعت تحولات اجتماعی تند‌تر باشد، به همان اندازه زبان هم تغییرات بیشتری را شاهد خواهد بود. تحول زبان، تنها براثر نفوذ زبان‌های دیگر نیست؛ بلکه خود زبان نیز تحرکی ذاتی دارد که به اقتضای تغییر نیازهای اجتماعی، آن را متحول می‌سازد. تحول زبان معمولاً بسیار کند و تدریجی است اما هجوم ناگهانی زبان‌های بیگانه براثر افزایش قدرت سیاسی و نفوذ فرهنگی از یک‌سو و تغییر شدید نیازهای اجتماعی از سوی دیگر، ممکن است سیر تحول زبان را در دورة معینی از تاریخ سریع‌تر کند. از سوی دیگر، پایة زبان بر نحو استوار است. دو زبان را وقتی می‌توان متفاوت دانست که نحو آن‌ها متفاوت باشد حتی اگر واژگانشان به یکدیگر بماند. ازاین‌رو اگر تغییراتی در نحو زبان روی دهد، شالودة آن زبان تغییر می‌کند. این وضع زبان فارسی در عصر حاضر است. دانشمندان زبان فارسی در طول تاریخ را به سه دوره تقسیم کرده‌اند. در هر سه دوره از تاریخ زبان فارسی تحولات و تغییراتی در زبان چه در بخش واژگان، آواها و دستور پدیده آمده است. اما سرعت تغییرات در دوره سوم و یا کنونی بسیار بیشتر از دوره‌های گذشته است. از عوامل مهم تحولات سریع زبانی در دوران کنونی را می‌توان ارتباطات گسترده با جوامع دیگر و ورود سیل‌آسای آثار ترجمه‌شده به زبان فارسی از زبان‌های بیگانه برشمرد. ظهور اینترنت و شبکه‌های اجتماعی و به‌تبع آن چندین برابر شدن تولید محتوا در این بستر، مزید بر علت شده و عملاً دوره جدیدی در تحولات زبانی را شاهد هستیم. تحول در بخش واژگان طبیعی و وام‌گیری لغات دیگر اغلب باعث غنای زبان می‌شود ولی این موضوع در بخش دستوری خطرناک و باعث سردرگمی گویندگان زبان وام‌گیرنده خواهد شد؛ موضوعی که به دلایل فراوان در دوره فعلی زبان، از همین اکنون زنگ خطر آن نواخته شده است.

التنزيلات

تنزيل البيانات ليس متاحًا بعد.

السيرة الشخصية للمؤلف

ايفان كريم شناوه الفيلي، جامعة بغداد، كلية اللغات، قسم اللغة الفارسية وآدابها

مدرس مساعد في جامعة بغداد، كلية اللغات، قسم اللغة الفارسية وآدابها، بغداد – العراق

المراجع

قران کریم

باطنی، محمدرضا، (1369) زبان و تفکر، چاپ چهارم، تهران، انتشارات فرهنگ معاصر.

ــــــ ، ـــــــــ (1377)، نگاهی تازه به دستور زبان، چاپ هفتم، تهران، انتشارات آگاه.

ـــــ ، ـــــــــ(1386)توصیف ساختمان دستوری زبان فارسی، انتشارات امیرکبیر، تهران.

باقری، مهری،(1386)، تاریخ زبان فارسی، چاپ دوازدهم، تهران، نشر قطره.

ترادگیل، پیتر، (1376)، زبان‌شناسی اجتماعی درآمدی بر زبان و جامعه، مترجم محمد طباطبایی، تهران، نشر آگه.

جانزاده، علی، (1385)، فن ترجمه از دیدگاه استادان و صاحب‌نظران ترجمه، تهران، انتشارات جانزاده.

جهانگیری، نادر، (1378)، زبان: بازتاب زمان، فرهنگ و اندیشه، تهران، نشر آگه.

خانلری، پرویز ناتل،(1377)، تاریخ زبان فارسی، چاپ ششم، تهران، انتشارات فردوس.

ــــــ، ـــــــ،(1382)، دستور تاریخی زبان فارسی، به کوشش عفت مستشار نیا، چاپ پنجم، تهران، انتشارات توس.

خیام پور، عبدالرسول، (1389)، دستور زبان فارسی، چاپ پانزدهم، تبریز، انتشارات ستوده

ذوالنور، رحیم،(1373) رفتارشناسی زبان، تهران، انتشارات زوار.

صفا، ذبیح‌الله (1391) تاریخ ادبیات ایران، ج ۱، به تصحیح دکتر سید محمد ترابی، چاپ یازدهم، تهران، انتشارات فردوس.

فاولر، راجر،(1395)، سبک و زبان در نقد ادبی، ترجمه مریم مشرف، تهران، نشر سخن.

فرشید ورد، خسرو،(1381) پیرامون ترجمه(مجموعه مقالات)، تهران، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

ــــــــ ، ـــــــ،(1382) دستور مفصل امروز، تهران، انتشارات سخن.

یول، جورج، (1370)، بررسی زبان، مبحثی در زبانشناسی همگانی، با ترجمه اسماعیل جاودان و حسین رئوفی، تهران، ناشر: مرکز ترجمه و نشر کتاب.

التنزيلات

منشور

2023-09-15

إصدار

عدد 146 (2023): ملحق العدد (146)

القسم

علم اللغة والأدب الشرقي

الرخصة

هذا العمل مرخص بموجب Creative Commons Attribution 4.0 International License.

:حقوق الطبع والنشر والترخيص
بالنسبة لجميع البحوث المنشورة في مجلة الآداب، يحتفظ الباحثون بحقوق النشر. يتم ترخيص البحوث بموجب ترخيص Creative Commons CC BY 4.0 المفتوح ، مما يعني أنه يجوز لأي شخص تنزيل البحث وقراءته مجانًا. بالإضافة إلى ذلك ، يجوز إعادة استخدام البحث واقتباسه شريطة أن يتم الاستشهاد المصدر المنشور الأصلي. تتيح هذه الشروط الاستخدام الأقصى لعمل الباحث وعرضه.

:إعادة إنتاج البحوث المنشورة من الناشرين الآخرين
من الضروري للغاية أن يحصل الباحثون على إذن لإعادة إنتاج أي بحث منشورة (أشكال أو مخططات أو جداول أو أي مقتطفات من نص) لا يدخل في نطاق الملكية العامة أو لا يملكون حقوق نشرها. يجب أن يطلب الباحثون إذنًا من مؤلف حقوق النشر (عادة ما يكون الناشر).

يطلب الإذن في الحالات التالية:

بحوثك الخاصة المنشورة من قِبل ناشرين آخرين ولم تحتفظ بحقوق النشر الخاصة بها.

مقتطفات كبيرة من بحوث أي شخص أو سلسلة من البحوث المنشورة.
استخدم الجداول والرسوم البيانية والمخططات والمخططات والأعمال الفنية إذا لم يتم التعديل عليها.
الصور الفوتوغرافية التي لا تملك حقوق لنشرها.

لا يطلب الإذن في الحالات التالية:

إعادة بناء الجدول الخاص بك مع البيانات المنشورة بالفعل في مكان آخر. يرجى ملاحظة أنه في هذه الحالة يجب عليك ذكر مصدر البيانات في شكل "بيانات من ..." أو "مقتبس من ...".

تعتبر عروض الأسعار القصيرة معقولة الاستخدام العادل ، وبالتالي لا تتطلب إذنًا.
الرسوم البيانية ، الرسوم البيانية ، المخططات ، الأعمال الفنية التي أعاد الباحث رسمها بالكامل والتي تم تغييرها بشكل ملحوظ إلى درجة لا تتطلب الاعتراف.
الحصول على إذن
لتجنب التأخير غير الضروري في عملية النشر ، يجب أن تبدأ في الحصول على أذونات في أقرب وقت ممكن. لا يمكن لمجلة الآداب نشر بحث مقتبس من منشورات أخرى دون إذن.

قد يمنحك مالك حقوق الطبع والنشر تعليمات بشأن شكل الإقرار الواجب اتباعه لتوثيق عمله ؛ بخلاف ذلك ، اتبع النمط: "مستنسخ بإذن من [المؤلف] ، [كتاب / المجلة] ؛ نشره [الناشر] ، [السنة]." في نهاية شرح الجدول ، الشكل أو المخطط.