نماد جغد در فرهنگ فارسی و عربی رمز البوم في الثّقافة الفارسیّة و العربیّة

المؤلفون

  • سیف عبد الرضا دانشیار در گروه ادبیات فارسی در دانشگاه تهران است.(استاد دکتور في قسم اللغه الفارسیه فی جامعه طهران)
  • زمردی ،حمیرا [i] - دانشیار در گروه ادبیات فارسی در دانشگاه تهران است.(استاد دکتور فی اللغه الفارسیه فی جامعه طهران)
  • جمعه ،عنود [i] - دانشجوی ادبیات فارسی مقطع دکترا در دانشگاه تهران است.(طالبه دکتورا فی اللغه الفارسیه فی جامعه طهران)

DOI:

https://doi.org/10.31973/aj.v1i127.195

الملخص

إنّ الحیوانات و الطّیور في کل آداب العالم تلعب دوراً رمزیاٌ مهمّاً ،و هذه الرموز تکشف الغطاء عن کثیرٍ من المعتقدات و التّقالید الّتي تؤمن بها الشّعوب المختلفة، فکثیراً مانری بعض الحیوانات لدی بعض الأقوام ترمز للصلح و المحبة والسّلام ،وعند بعضها الآخر ترمز للکره والعداوة .ویعدّ طائر البوم أحد أکثر الطّیور الّتي رمزت لأشیاء ومفاهیم متناقضة ...فنراه لدی بعض الثّقافات رمزاً للأشیاء السلبیّة وفي بعضها رمزاً للأشیاء الإیجابیّة...،والجدیر بالذّکر إنّ الاختلاف بین الثّقافات حول البوم لا یقع فقط فی کون الرمز إیجابي أو سلبي، و إنّما أیضاً یقع فی التفاصیل ...ویتّسع الاختلاف أیضاً بین الباحثین فی مجال الآداب حول البوم لیصل إلی عدم التوافق فی تصنیف مصادر هذه الرموز ،و الصّفات التي اتّصف بها هذا الطائر وهل هذه المصادر من صنع أفکار هذه الشعوب أم أنها دخیلة علیها ؟ کخلافهم مثلاً حول تشاؤم بعض الأقوام من البوم .

وبناء علی ماسبق سنقوم في هذا البحث بدراسة مکانة و دور البوم في النصوص الزرادشتیة البهلویة و الزرادشتیة الأفیستاییة ،وکذلک أیضاً في الشّعر الجاهلي و المعتقدات العربیّة السائدة قبل الإسلام ،ومن ثمّة سنبحث رمز البوم في القصص الفارسیّة و العربیّة التي دوّنت حتی عصر سقوط بغداد ،لاستکشاف وجوه التشابه والاختلاف حول رمز البوم في کل من الثقافتین ، و بناء علی ما تقدم انتقینا لهذا البحث مجموعة من الآثار الأدبیة الخالدة العربیّة والفارسیّة  -وهي کالتّالي: الآثار الفارسیّة (کتاب کلیلة و دمنة، وکتاب مرزبان نامه)، أما الآثار العربیّة (کتاب الصّادح والباغم و کتاب کشف الأسرار في حکم الطیور والأزهار ورسالة الصّاهل و الشاحج )- لإنجاز هذا البحث.

التنزيلات

تنزيل البيانات ليس متاحًا بعد.

السير الشخصية للمؤلفين

  • سیف عبد الرضا، دانشیار در گروه ادبیات فارسی در دانشگاه تهران است.(استاد دکتور في قسم اللغه الفارسیه فی جامعه طهران)

    قای دکتر سیف،عبد الرضا[i]

     

    [i] - دانشیار در گروه ادبیات فارسی در دانشگاه تهران است.(استاد دکتور في قسم اللغه الفارسیه فی جامعه طهران)

  • زمردی ،حمیرا، [i] - دانشیار در گروه ادبیات فارسی در دانشگاه تهران است.(استاد دکتور فی اللغه الفارسیه فی جامعه طهران)

    خانم دکتر زمردی،حمیرا[i]

     

    [i] - دانشیار در گروه ادبیات فارسی در دانشگاه تهران است.(استاد دکتور فی اللغه الفارسیه فی جامعه طهران)

  • جمعه ،عنود، [i] - دانشجوی ادبیات فارسی مقطع دکترا در دانشگاه تهران است.(طالبه دکتورا فی اللغه الفارسیه فی جامعه طهران)

    خانم جمعه،عنود[i] 

    (شماره تماس :00989036503496 ،[email protected])

     

    [i] - دانشجوی ادبیات فارسی مقطع دکترا در دانشگاه تهران است.(طالبه دکتورا فی اللغه الفارسیه فی جامعه طهران)

المراجع

منابع فارسی
1. آملی،شمس الدین محمد بن محمود؛نفائس الفنون فی عرایس العیون،ج3/شمس الدین محمد بن محمود آملی،تصحیح سید ابراهیم میانجی،تهران:انتشارات اسلامیه،1381ش
2. ابن مقفع،عبد الله؛ کلیله و دمنه/عبد الله بن مقفع، انشای ابوالمعالی نصرالله منشی، تصحیح و توضیح مجتبی مینوی ظهرانی، ،تهران: انتشارات دانشگاه تهران،چ3، 1351 ش.
3. بلعمی،ابو علی محمد بن محمد؛تاریخ بلعمی تکمله وترجمه¬ی تاریخ طبری/ ابو علی محمد بن محمد بلعمی،تصحیح محمد تقی بهار ، کوشش محمد گنابادی، ،تهران:انتشارات اداره¬ی کل نگارش وزارت فرهنگ،چ1،1341ش
4. پور داود،فرهنگ ایران باستان ،زیر نظر بهرام فره وستی، تهران:انتشارات دانشگاه تهران،چ2، 1326 ش
5. خسرو،ناصر،وقبادیانی؛ دیوان اشعار،باهتمام مجتبی مینوی و مهدی محقق، کانادا،مونترال:مؤسسه¬ی مطالعات اسلامی دانشگاه مک گیل،چ1،1357ش
6. خطیبی،حسین؛فن نثر در ادب پارسی/حسین خطیبی، ،تهران:انتشارات زوار، چ6، 1394ش
7. دانشنامه¬ی اساطیر جهان،زیر نظر رکس وارنر،ترجمه ابو القاسم اسماعیل پور،تهران:نشر اسطوره،1387ش
8. دادگی، فرنبع: بندهشن؛ برگرداننده مرداد بهار، نشر مولف (کتاب الکترونیکی)
9. دارمستتر،جیمس؛مجموعه قوانین زردشت یا وندیداد اوستا/ جیمس دارمستر،مترجم موسی جوان،ویراستار علی اصغر عبد اللهی، ،تهران:دنیای کتاب،چ2،1384ش
10. دانشنامه¬ی جهان اسلام،ج4،زیر نظر غلامعلی حداد عادل ،چ2، تهران،بنیاد دایره المعارف اسلامی،1386ش.
11. دانشنامه¬ی دانش گستر،ج6، زیر نظر علی رامین و کامران فانی و محمد علی سادات،تهران:مؤسسه علمی فرهنگی گستر،چ1،1389ش.
12. دانشنامه¬ی اساطیر جهان،زیر نظر رکس وارنر،برگردان ابو القاسم اسماعیل پور،تهران:اسطوره،1386ش
13. زمردی، حمیرا؛ نقد تطبیقی ادیان و اساطیر در شاهنامه فردوسی/حمیرا زمردی، خمسه نظامی و منطق‌الطیر، چ سوم، انتشارات زوار، تهران، 1388 ش .
14. سرلو،ادوارد؛فرهنگ نمادها/ادواردو سرلو،مترجم مهر انگیز اوحدی ،تهران انتشارات داستان،چ1،1389ش

15. شوالیه،ژان، و گربران،آلن؛فرهنگ نمادها-اساطیر،رؤیاها،رسوم،ایماء و اشاره،اشکال و قوالب،چهره¬ها،رنگها،اعداد ج2/ ژان شوالیه و گربران آلن،مترجم سودابه فضایلی، ، تهران:انتشارات جیحون،چ3،1388ش
16. صفا،ذبیح الله؛تاریخ ادبیات در ایران-از میانه قرن پنجم تا آغاز قرن هفتم،ج3/ذبیح الله صفا،تهران:انتشارات فردوسی،1369ش
17. عبدالهی، منیژه؛ فرهنگ نامه جانوران در ادب پارسی بر پایه (واژه شناسی اساطیر، باورها، زیباشناسی و ...ج1/منیژه عبد الهی، چ اول، انتشارات پژوهنده، 1381 ش.
18. ماسه،هانری؛معتقدات وآداب ایرانی ج1/هانری ماسه،ترجمه¬ی مهدی روشن ضمیر،مؤسسه تاریخ و فرهنگ ایران ودانشکده ادبیات و علوم تبریز ،1357ش
19. نظامی گنجوی، الیاس؛مخزن الاسرار/الیاس نظامی گنجوی، تصحیح حسن وحید دستگردی، چ اول، تهران:مهد مینا، 1378ش
20. -هدایت ، صادق؛نیرنگستان،تهران،1332ش


منابع عربی
1. الآلوسی، محمود شکری؛بلوغ الارب فی معرفة احوال العرب/محمود شکری الآلوسی، تحقیق محمد بهجه الاثری، چ سوم،بیروت: دارالکتب العلمیه، 2009 م
2. ابن الهباریه، نظام الدین أبی یعلی محمد بن صالح العباس الهاشمی؛دیوان الصادح و الباغم، أراجیز قصصیه علی أسلوب کلیله و دمنه/نظام الدین أبی یعلی محمد بن صالح العباسی الهاشمی المعروف بابن الهباریه، تحقیق و نشر عزت العطار، 1936 م
3. الحسن، محمد کامل اسماعیل؛ألفاظ الحیوان فی الشعر الجاهلی (دراسه دلالیه)/محمد کامل اسماعیل الحسن، (پایان نامه ارشد)، استاد راهنما، یحیی جبر، دانشکده ادبیات در دانشگاه النجاح الوطنیه، نابلس، 1416هـ ق = 1990 م
4. الدمیری، کمال الدین محمد بن موسی؛ حیاه الحیوان الکبری ج1/کمال الدین محمد بن موسی الدمیری، تحقیق ابراهیم صالح، چ اول،دمشق:دارالبشائر للطباعه و النشر، چ1، 1426 هـ = 2005 م
5. القزوینی، زکریا محمد بن محمود؛ عجائب الحیوان من کتاب عجائب المخلوقات و غرائب الموجودات/زکریا محمد بن محمود القزوینی، ویراستار اسعد الفارسی، دمشق:طلاس للدراسات و النشر، 1992 م
6. المسعودی،ابی الحسن بن علی؛مروج الذهب ومعادن الجوهر،ج1/ابی الحسن بن علی المسعودی،تصحیح کمال حسن مرعی،چ1،بیروت: المکتبه العصریه ،1425ه و 2005م.
7. المعری، ابوالعلاء؛ رساله الصاهل و الشاجح/ابو العلاء المعری، تحقیق عائشه عبدالرحمن، القاهره: دارالمعارف، چ2،1404 هـ ق = 1984 م
8. المقدسی، عز الدین عبدالسلام بن غانم؛کشف الاسرار فی حکم الطیور و الازهار/عز الدین عبد السلام المقدسی، تحقیق علاء عبدالوهاب محمد، القاهره:دار الفضیله،بی تا.
9. هادی شکر، شاکر؛الحیوان فی الأدب العربی،ج2/شاکر هادی شکر، بیروت:مکتبه النهضه العربیه،چ اول ،405 هـ ق = 1985 م

منشور

2018-12-05

إصدار

القسم

دراسات أخرى

كيفية الاقتباس

عبد الرضا س., ،حمیرا ز., & ،عنود ج. (2018). نماد جغد در فرهنگ فارسی و عربی رمز البوم في الثّقافة الفارسیّة و العربیّة. مجلة الآداب, 1(127), 599-617. https://doi.org/10.31973/aj.v1i127.195

تواريخ المنشور